Սարդարապատի թանգարան

Սարդարապատի թանգարանը գտնվում է Արմավիր քաղաքից 10 կմ հարավ-արևմուտք։ Իր առաջին այցելուներին թանգարանը ընդունել է 1978 թվականին։

Միջնադարյան ամրոցի տեսքով թանգարանի շենքը կառուցվել է ճարտարապետ Ռաֆայել Իսրայելյանի նախագծով։ Թանգարանի շենքն առանց լուսամուտների ամրոցի տպավորություն է թողնում։ Ամրոցի հետևի ճակատի երկու ութանիստ աշտարակներում հեղինակը մեկը՝ Արագածին, մյուսը՝ Արարատին ուղղված երկու բացվածք-լուսամուտ է նախատեսել։ Պատերը կերտված են տուֆից։

Թանգարանում պարունակում է 70 հազարից ավել հավաքածուներ։ Թանգարանում ընդգրկված նյութերը պատմում են Հայկական լեռնաշխարհի բնակիչների կենցաղի ու մշակույթի մասին՝ քարի դարից մինչև մեր օրեր։ Այստեղի հավաքածուները ընդգրկում է մ. թ. ա. 3-1-ին հազարամյակներից մեզ հասած կավե, քարե ու մետաղե կառքեր, արձանիկներ ու պաշտպանմունքային առարկաներ։

Էջմիածնի Մայր տաճար

Էջմիածնի Մայր տաճարը Հայ Առաքելական եկեղեցու գլխավոր կրոնական կառույցն է: Գտնվում է Հայաստանի Արմավիրի մարզի Վաղարշապատ քաղաքում: Ըստ գիտնականների՝ Հայաստանի առաջին Մայր տաճարն է (բայց ոչ առաջին եկեղեցին) և համարվում է աշխարհի ամենահին Մայր տաճարներից մեկը:

Եկեղեցին կառուցվել է չորրորդ դարի սկզբին՝ 301-303 թվականներին՝ քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն ընդունելուց հետո, Գրիգոր Լուսավորչի կարգադրությամբ։ Ներկայիս կառույցի հիմնական մասը կառուցել է Վահան Մամիկոնյանը պարսկական ներխուժման ժամանակ խիստ վնասվելուց հետո։ Կառուցումից մինչ հինգերորդ դարի երկրորդ կեսը տաճարը Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսների նստավայրն էր։

Այդ ժամանակվանից մինչ այժմ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը եղել է Հայ եկեղեցու վարչական կենտրոնը։ Հետագայում տաճարը ենթարկվել է մի շարք վերանորոգումների։ Զանգակատները կառուցվել են 17-րդ դարի երկրորդ կեսին։ Այսօր տաճարը ներառում է հայկական ճարտարապետության տարբեր ժամանակաշրջանների ոճեր։ Թուլանալով Խորհրդային շրջանում՝ Էջմիածինը վերակենդանացել է 20-րդ դարի երկրորդ կեսին և անկախ Հայաստանի օրոք։

Տաճարը, շրջակայքի որոշ կարևոր վաղ միջնադարյան եկեղեցիների հետ միասին 2000 թվականին ընդգրկվել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։

Ըստ ավանդության տաճարը կառուցվել է 301-303 թվականներին Վաղարշապատ քաղաքում՝ հեթանոսկան տաճարի տեղում: Հայաստանն առաջին երկիրն է աշխարհում, որը 301 թվականին՝ Տրդատ Գ-ի օրոք, քրիստոնեությունը ընդունեց որպես պետական կրոն: Մտորումներով տարված Լուսավորիչը մի հիասքանչ տեսիլք տեսավ. Աստծու միածին որդին իջավ երկնքից և ոսկե մուրճով հարվածեց գետնին՝ ցույց տալով այն վայրը, ուր պետք է կառուցվեր Էջմիածնի Սուրբ Տաճարը։ Այստեղից էլ առաջացել է «Էջմիածին» անունը, այսինքն` էջ (գրաբար)՝ իջավ ←Միածինը։ Սակայն Էջմիածին անվանումը չի օգտագործվել մինչև 15-րդ դարը։ Տաճարը կոչել են նաև այլ  անվանումներով: Սուրբ Էջմիածնի տոնը նշվում է Սբ. Զատիկից 64 օր հետո:

1 Հանրագիտարաններից կամ այլ տեղեկատվական աղբյուրներից դո՛ւրս գրիր նախադասություններ, որտեղ կան թվականներ։

Նրբաբլիթի մասին հետաքրքիր փաստեր

Հստակ տեղեկություններ հայտնի չեն, թե ով ու երբ է ստեղծել առաջին նրբաբլիթը, բայց ուսումնասիրությունները փաստում են, որ նրբաբլիթի ծագումը սկիզբ է առել նախաքրիստոնեական դարաշրջանից: Հին Եգիպտոսի բնակիչները դեռևս մ.թ.ա. 5-րդ դարում թխում էին թթվեցրած խմորներ, որոնք նման էին նրբաբլիթների:

Համաձայն լեգենդի, 11-րդ դարում նրբաբլիթները դարձան Масленица- ի գլխավոր խորհրդանիշը, որը ռուսական գունագեղ տոն էր, ու կապված էր ձմեռը ճանապարհելու հետ: Մեկ այլ լեգենդի համաձայն Նրբաբլիթների ոսկեգույն գույնը և դրանց կլոր ձևը հիշեցնում են գարնանային արևը, ուստի խորհրդանշում են հիմնական հեթանոսական աստված Յարիլոին, որին սլավոնները պաշտում էին մինչև քրիստոնեության ընդունումը:

Ձմերուկի մասին

Ձմերուկի իդեալական չափը ձմերուկի միջին չափն է՝ 5-7 կգ: Միամյա է։ Ցողունը մագլցող է, երկարությունը՝ 3-4,5 և ավելի մ։ Ռուսաստան այն մուտք է գործել 13-14-րդ դարերում, մոնղոլական արշավանքների ժամանակ և անվանվել է «արբուզ», որ թուրքական «կարբուզ» բառից է ծագել։ Հայաստանում ձմերուկը հայտնի եղել շատ վաղուց։ Տեսակներում առանձնացնում են 2 սորտեր։ Ձմերուկն ունի մարդկանց համար դուրեկան համ, սննդարար հատկություն, պարունակում է մեծ քանակությամբ ջուր (90 %-ը ջուր է)։

Խորանարդաձև ձմերուկ՝

Այն վաճառվում է Տոկիոյի խանութներից մեկում։

2 Կազմի՛ր նախադասություններ առաջին, վերջին, չորրորդ, իններորդ և հինգերորդ դասական թվականների գործածությամբ։

Հարյուրավոր դարեր առաջ, որպես ամենալավ արքա առաջին տեղում էր Արտաշես Ա թագավորը, իսկ վերջին տեղում նրա որդին Արտավազդ Ա արքան, քանի որ նա նախանձեց հորը և որսորդության ժամանակ քաջքերը բռնեցին Արտավազդին և շղթայակապ արգելափակեցին Մասիս լեռան մի քարանձավի մեջ։

Մենք ապրում ենք չորրորդ հարկում։ Սիրարփին՝ հինգերրորդ, իսկ իններորդ հարկում ապրում է մեր դպրոցի տնօրենը։ 

3 Քանակական թվականները դարձրո՛ւ բաշխական։

Երկու-երկուական

չորս-չորսական

տաս-տասական

հինգ-հնգական

4 Տրված քանականան թվականները ներկայացրո՛ւ բառային արտահայտությունների տեսքով։

24-քսանչորս

33-երեսուներեք

57-հիսունյոթ

89-ութսունինը

162-հարյուր վաթսուներկու

407-չորս հարյուր յոթ

1965-հազար ինը հարյուր վաթսունհինգ

3354-երեք հազար երեք հարյուր հիսունչորս

1000.000-հարյուր հազար

5 Ընդգծի՛ր ածանցավոր թվականները։

Յոթանասուն, հիսուներեք, քսանմեկ, տասն, վեց, երկու հարյուր, ութ հազար, մեկ միլիոն, երրորդ, վեցերորդ, քառասուն։

Это казалось чудом, – самый настоящий Родник с прохладной водой посреди жаркой пустыни. Жаркое солнце выжгло всё. И лишь в одном месте из-под земли бил Родник. Самые страшные засухи ничего не могли с ним поделать. Раз в несколько лет Дождь обязательно навещал Родник и пополнял его. Так и текла жизнь Родника: от дождя до дождя в непрерывной борьбе c пустыней.

Но однажды в его привычную жизнь вторглись люди, которые шли через пустыню большим караваном. Запасы воды у них давно кончились, и если бы не Родник, им пришлось бы умереть в этой пустыне. Родник видел, как плакали от радости женщины, когда поили своих измученных детей, как улыбались суровые мужчины, доверху наполняя походные фляги родниковой водой. Шли годы… Родник всё так же поил людей свежей водой, только вот люди стали другими. Нет, они все так же ценили прохладную воду Родника и говорили, что одного глотка этой волшебной воды хватит, чтобы
восстановить силы. За это Родник был готов простить им то, что кое-кто из них швырял в него камни или плевал, перегнувшись через край колодца. Но таких было немного. Нашлись и те, кто не захотел уходить от него, они стали строить дома рядом с Родником. А потом люди придумали собирать дождевую воду в огромные железные баки. Теперь дождь только наполовину пополнял его подземные запасы. Всё остальное попадало в баки. Но люди продолжали ставить новые баки, и каждый следующий дождь дарил Роднику всё меньше и меньше воды. Родник начал засыхать и наконец совсем высох.
Люди с тех пор пили противную, отдающую ржавчиной воду из баков и с недоверием слушали рассказы стариков о волшебном источнике, бившем когда-то в самом центре пустыни.

засуха – երաշտ                                                  фляга – տափաշիշ
глоток – կում                                                      колодец – ջրհոր
источник – родник                                             ржавчина – ժանգ

Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
1. Почему Родник казался чудом?

Родник казался чудом, потому что он был посреди пустыни.

2. Как текла жизнь Родника?

Жизнь Родника текла так. от дождя до дождя в непрерывной борьбе с пустыней.

3. Как Родник познакомился с людьми?

Родник познакомился с людьми когда люди шли через пустыню большим караваном.

4. Что придумали люди?

Люди придумали собирать дождевую воду в огромные железные баки.

5. Что случилось с Родником?

Родник высох.

6. Почему люди с недоверием слушали рассказы стариков о волшебном источнике?

Люди с недоверием слушали рассказы стариков о волшебном источнике, потому что Родник высох.
Ответьте на вопросы.
1. Почему самые страшные засухи ничего не могли поделать с Родником? Самые страшные засухи ничего не могли поделать с Родником, потому что раз в несколько лет дождь обязательно навещал Родник и пополнял его. 2. Как Родник служил людям? Родник служил людям как источник воды. 3. Как относились люди к Роднику? Люди стали швырять камни и плевать в Родник . 4. Для чего люди поставили баки? Люди поставили баки, чтобы собирать дождевую воду. 5. К чему это привело? С тех пор люди пили противную, отдающую ржавчиной воду из баков.

Подберите из текста слова с противоположным значением. С некоторыми из них
составьте и запишите предложения.
Тёплый, маленький, смеяться, грусть, молчать, старый.

Холодный, большой, плакать, радость, говорить, новый

1. Родник был очень большим, а вода была очень холодная. 2. Женщины плакали от радости. 3. Девочки говорили о новых белых шапках.
Составьте и запишите предложения с данными словами и словосочетаниями.
Прохладная вода, жаркая пустыня, родник, непрерывная борьба,

1. Среди жаркой пустыни есть родник. 2. В роднике есть прохладная вода. 3. Между двумя странами непрерывная борьба.

караван, родниковая вода, колодец, дождевая вода, волшебный источник.

1. В Армении есть много колодцов и волшебных источников. 2. В одном село люди пьют только родниковую воду. 3. Дождевая вода очень грязная. 4. В пустыне Сахара есть много караванов.

Составьте и запишите предложения из данных слов.
1. всё, солнце, выжгло.

Солнце всё выжгло.

2. Родника, привычную, вторглись, в, люди, жизнь

Люди вторглись в привычную жизнь Родника.

3. один, восстанавливал, воды, глоток, этой, волшебной, силы

Один глоток этой волшебной воды восстанавливал силы.

4. люди, с, стали строить, дома, Родником, рядом

Люди стали строить дома рядом с Родником.

5. а потом, железные, люди, собирать, дождевую, в, придумали, воду, огромные, бак.

А потом люди придумали собирать дождевую воду в огромные, железные баки.

6. люди, из, воду, пили, противную, отдающую ржавчиной, с тех пор, баков.

С тех пор люди пили противную, отдающую ржавчиной воду из баков.

Согласны ли вы с тем, что…
1. Встреча с людьми сделала жизнь Родника интересной. Нет, я не согласна. 2. Родник был настоящим чудом, а его вода была волшебной. Да, я согласна. 3. Все люди бережно и с любовью относились к Роднику. Нет, я не согласна. 4. Люди поставили в пустыне баки, чтобы помочь Роднику бороться с засухой. Нет, я не согласна. 5. Люди всегда заботятся о природе и делают её ещё лучше. Нет, я не согласна.

Թվական

228. Տրված բառակապակցություններից ամեն մեկի իմաստն արտահայտի՛ր մեկ բառով: Ի՞նչ է ցույց տալիս -սուն ածանցը:

            Երեք տասնյակ — երեսուն, չորս տասնյակ — քառասուն, հինգ տասնյակ — հիսուն, վեց տասնյակ — վաթսուն, յոթ տասնյակ — յոթանասուն,    ութ տասնյակ — ութսուն , ինը տասնյակ — իննսուն:

— Սուն ածանցը ցույց է տալիս տասնակ։

229. Զննի՛ր տրված բառաշարքերը և փորձի՛ր պարզել, թե բաղադրյալ թվականներից որո՞նք կից (միասին) գրություն ունեն, և որո՞նք՝ հարադիր (աոանձին):

            Ա. Տասնյոթ, քսաներեք, երեսունմեկ, քառասունվեց, հիսունչորս, վաթսունինը, յոթանասունհինգ, ութսուներկու, իննսունինը:
Բ. Հարյուր մեկ, երկու հարյուր քսանվեց, հինգ հազար վեց հարյուր երեսունյոթ, չորս միլիարդ ինը միլիոն յոթ հարյուր հազար վեց հարյուր յոթանասունյոթ և այլն:

Տրված բառաշարքերից կից են գրված միայն Ա խմբում, իսկ հարադիր Բ խմբում։

230. Տրված թվականները գրի՛ր բառերով:

            65, 48, 107, 93, 6087, 4321, 786

Վաթսունհինգ, քառասունութ, հարյուր յոթ, իննսուներեք, վեց հազար ութսունյոթ, չորս հազար երեք հարյուր քսանմեկ, յոթ հարյուր ութսունվեց։

231. Պարզի՛ր, թե ինչպե՞ս է գրվում ինը:
— Ինն անգամ վաթսո՞ւն,- կրկնեց նա:
Ինը տարի է՝ ընկերություն ենք անում:
Ինը քսանից տասնմեկով է փոքր:
Երկուսին գումարած ութ՝ ինը կլինի՞:
Ինն ես ասում, բայց երկուսին գումարած ութ՝ տասը կլինի:
Ինն ինչի՞ց է մեծ:
Իննսուն տարի՞ է տևել այդ պատերազմը, թե՞ հարյուր:
Տատս իննսունմեկ տարեկան է:

<<Ինն>> է գրվում այն ժամանակ, երբ մյուս բառը սկսվում է ձայնավորով, իսկ եթե մյուս բառը սկսվում է բաղաձայնով, ապա հակառակը։